ĐẶC ĐIỂM TỪ NGỮ CHỈ ĐỘNG VẬT TRONG CÁC VĂN BẢN ĐỌC TIẾNG VIỆT LỚP 2, 3 VÀ 4, TỪ GÓC ĐỘ CẤU TẠO
DOI:
https://doi.org/10.51453/3093-3706/2025/1364Tóm tắt
Trong bối cảnh đổi mới chương trình giáo dục phổ thông 2018, việc dạy học Tiếng Việt theo định hướng phát triển năng lực ngôn ngữ đòi hỏi giáo viên phải hiểu sâu về đặc điểm ngữ liệu trong sách giáo khoa. Bài viết này nhằm đáp ứng yêu cầu đó thông qua việc nghiên cứu đặc điểm từ ngữ chỉ động vật trong các văn bản đọc Tiếng Việt lớp 2, 3 và 4 thuộc bộ sách Kết nối tri thức với cuộc sống. Trên cơ sở tìm hiểu lý luận về từ ngữ và cấu tạo từ ngữ, bài viết khảo sát, thống kê và phân tích hệ thống từ ngữ chỉ động vật xuất hiện trong sách giáo khoa, tập trung vào ba kiểu cấu tạo từ (đơn, ghép, láy) và các kiểu ngữ (chính – phụ, đẳng lập). Kết quả cho thấy, từ ghép và ngữ chính – phụ chiếm tỷ lệ cao, thể hiện khả năng định danh đa dạng và giàu hình tượng của tiếng Việt trong miêu tả thế giới tự nhiên. Những phát hiện của nghiên cứu góp phần bổ sung tư liệu cho từ vựng học tiếng Việt, đồng thời mang lại giá trị thực tiễn trong giảng dạy, giúp giáo viên khai thác ngữ liệu hiệu quả, mở rộng vốn từ và phát triển năng lực tư duy ngôn ngữ cho học sinh tiểu học.
Tải xuống
Tài liệu tham khảo
1. Belkhir, S. (2019), Animal-related concepts across languages and cultures from a cognitive linguistic perspective. Cognitive Linguistic Studies, 6(2), 295-324., https://doi.org/10.1075/cogls.00042.bel.
2. Đặng Thị Hảo Tâm. (2018), Bức tranh ngôn ngữ về động vật trong Lời có vần cha ông truyền lại. Kỷ yếu Hội thảo Quốс gia “Nghiên сứu thựс trạng và giải рháр, bảo tồn những ngôn ngữ Dân tộс thiểu ѕố сό nguy сơ mai một ở Việt Nam hiện nay. Thái Nguyên: Đại học Thái Nguyên.
3. Diệp Quang Ban. (2008), Ngữ pháp tiếng Việt. Hà Nội: NXB Giáo dụс.
4. Đỗ Hữu Châu. (1999), Các bình diện của từ và từ tiếng Việt. Hà Nội: NXB Ðại họс Quốс gia Hà Nội.
5. F. de Saussure . (2005), Giáo trình ngôn ngữ học đại cương. Hà Nội: NXB Khoa học Xã hội.
6. Ministry of Education and Training of Vietnam. (2018), The General Education Literature Curriculum. Hà Nội: issued under Circular No. 32/2018/TT-BGDĐT. Ngữ liệu, Sách giáo khoa Tiếng Việt lớp 2, 3 và 4 - Bộ sách Kết nối tri thức với cuộc sống. (n.d.).
7. Nguyễn Đức Tồn. (1994), Tên gọi bộ рhận сơ thể trong tiếng Việt với việс biểu trưng tâm lí - tình сảm. Tạр сhí Văn hóa dân gian, ѕố 3 (47), 63-65.
8. Nguyễn Đức Tồn. (2010), Đặc trưng văn hóa - dân tộc của ngôn ngữ và tư duy. Hà Nội: NXB Từ điển Báсh khoa.
9. Nguyễn Thị Bạch Dương. (2015), Trường nghĩa động vật trong truyện đồng thoại Việt Nam. Hà Nội: Luận án tiến sĩ Ngữ văn.
10. Nguyễn Thiện Giáp. (2008), Giáo trình ngôn ngữ học. Hà Nội.: NXB Ðại học Quốc gia Hà Nội.
11. Nguyễn Thúy Khanh. (1996), Đặc điểm trường từ vựng ngữ nghĩa tên gọi động vật (trên tư liệu đối chiếu tiếng Việt với tiếng Nga). Hà Nội: Luận án Phό tiến ѕĩ, Viện Ngôn ngữ họс.
12. Trần Hoàng Anh. (2014), Lớр từ сhỉ tên gọi сá ở Ðồng Tháр Мười nhìn từ gόс độ định danh. Trần Hoàng Anh (2014), Lớр từ сhỉ tên gọi сá ở Ðồng Tháр Мười nhìn từ gόс độ định danh, Tạр сhí Ngôn ngữ, ѕố 8 (303), tr.5-62, 55-62.
13. Trịnh Thị Hà. (2015), Đối chiếu thành ngữ Tày - Việt. Hà Nội: Luận án Tiến ѕĩ Ngôn ngữ, Họс viện Khoa họс Xã hội.
14. Trịnh Thị Thu Hòa. (2017), Từ ngữ chỉ động vật và thực vật trong tiếng Sán Dìu. Hà Nội: Luận án Tiến ѕĩ Ngôn ngữ học, Trường Khoa học Xã hội Nhân văn.
15. Xidirova, Rahbar, & Choriyeva. (2023). Lexical-semantic analysis of animal names and related words in XI-XV centuries dictionaries Modern Science and Research., https://doi.org/10.5281/zenodo.7943513.
Tải xuống
Đã Xuất bản
Cách trích dẫn
Số
Chuyên mục
Giấy phép
Tác phẩm này được cấp phép theo Giấy phép Quốc tế Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 .
Bài báo được xuất bản ở Tạp chí Khoa học Đại học Tân Trào được cấp phép theo giấy phép Ghi công - Chia sẻ tương tự 4.0 Quốc tế (CC BY-SA). Theo đó, các tác giả khác có thể sao chép, chuyển đổi hay phân phối lại các bài báo này với mục đích hợp pháp trên mọi phương tiện, với điều kiện họ trích dẫn tác giả, Tạp chí Khoa học Đại học Tân Trào và đường link đến bản quyền; nêu rõ các thay đổi đã thực hiện và các nghiên cứu đăng lại được tiến hành theo cùng một bản quyền.
Bản quyền bài báo thuộc về các tác giả, không hạn chế số lượng. Tạp chí Khoa học Tân Trào được cấp giấy phép không độc quyền để xuất bản bài báo với tư cách nhà xuất bản nguồn, kèm theo quyền thương mại để in các bài báo cung cấp cho các thư viện và cá nhân.
Mặc dù các điều khoản của giấy phép CC BY-SA không dành cho các tác giả (với tư cách là người giữ bản quyền của bài báo, họ không bị hạn chế về quyền hạn), khi gửi bài tới Tạp chí Khoa học Đại học Tân Trào, tác giả cần đáp ứng quyền của độc giả, và cần cấp quyền cho bên thứ 3 sử dụng bài báo của họ trong phạm vi của giấy phép.
